Był taki rok, rok 63,
Gdy garść Polaków pełna męstwa, mocy,
Silna nie liczbą, ale wolą ducha,
Chciała powalić olbrzyma północy,
Zerwać kajdany niewoli łańcucha…
Powstanie styczniowe szczególnie mocno zapadło w pamięć Polaków. Za udział w powstaniu tysiące ludzi zapłaciło wysoką cenę. Wielu na zawsze pozostało w zimnych śniegach Syberii, wielu wyruszyło w bezpowrotną tułaczkę po Europie Zachodniej. W ojczystej ziemi leśne mogiły zamknęły znakiem brzozowego krzyża czas, pamięć, imiona bohaterów, a wiatr niesie je wysoko, wysoko, aż po sklepienie niebieskie i woła: GLORIA VICTIS!.
W wydanym do narodu manifeście Tymczasowy Rząd Narodowy wypowiadał wojnę „rządowi najezdniczemu” i wzywał naród Polski, Litwy i Rusi do walki. W jednym z dekretów zapowiadał uwłaszczenie chłopów, co miało poszerzyć bazę społeczną powstania.
Od końca 1863 roku powoli wygasały ostatnie ogniska walk, jedynym w tym czasie rejonem aktywniejszej działalności oddziałów powstańczych było Sandomierskie i Kielecczyzna, gdzie działał oddział gen. Józefa Hauke-Bosaka. W lutym 1864 r. wojska carskie podjęły ofensywę i pod Opatowem doprowadziły do rozproszenia oddziałów powstańczych.
Trwałym osiągnięciem postania było uwłaszczenie około 5 milionów chłopów, którzy dzięki temu stali się pełnoprawnymi gospodarzami. Mimo klęski wzmocnione zostało poczucie narodowej więzi wśród Polaków, w tym także na ziemiach utraconych przed wiekami – Śląsku, Warmii i Mazurach.
Powstanie na zawsze wpisało się w historię Daleszyc:
W zbiorowej mogile na daleszyckim cmentarzu spoczywają powstańcy: Wawrzyniec Kułaga i poległy wraz z nim w bitwie pod Ociesękami jego bezimienny współtowarzysz oraz pięciu powstańców, zmarłych z ran w daleszyckim lazarecie: Trzciński, Jan Sobieszczański, Ignacy Mazurkiewicz, Mateusz Kwiatkowski i Józef Stachurski.
50 mieszkańców Daleszyc walczyło w oddziale legendarnego dowódcy, pułkownika Karola Kality – Rębajły. Wawrzyniec Cedro, Michał Sajecki i Józef Zabłocki za udział w powstaniu przypłacili 17- letnim zesłaniem na Sybir.
Mogiłą powstańczą od wielu lat opiekują się uczniowie Gimnazjum im. Jana Pawła II w Daleszycach.
W bieżącym roku obchodzimy 150 rocznicę wybuchu powstania. W całym kraju odbywają się liczne uroczystości związane z tym doniosłym wydarzeniem. W naszym mieście uczciliśmy pamięć powstańców w styczniu uroczystą mszą, którą rozpoczął program artystyczny przygotowany przez uczniów naszego gimnazjum. 09.06.2013r w Daleszycach odbył się Powiatowy Przegląd Orkiestr Dętych, połączony z obchodami 150 rocznicy powstania styczniowego. Z tej okazji nasi gimnazjaliści przedstawili licznie zebranej społeczności daleszyckiej i przybyłym gościom montaż słowno-muzyczny, składający się z patriotycznej poezji i pieśni z 1863r oraz utworów współczesnych, równie wzruszających i pięknych.
Jolanta Powałkiewicz
